sebagai tugas bahasa bali yang diberikan oleh bu sukeni (lagi) saya (patricia pramesvari sheila q.) akan memberikan info tentang kruna "kata'' dalam bahasa bali..
kruna berarti 'kata' dalam bahasa bali , ada 10 kruna......... yaitu........
1. Kruna Pateket (kata sandang)
2. Kruna Aran (kata benda)
3. Kruna Kria (kata kerja)
4. Kruna Kahanan (kata sifat)
5. Kruna Wilangan (kata bilangan)
6. Kruna Pangentos (kata ganti)
7. Kruna Pangarep (kata depan)
8. Kruna Panyambung (kata sambung)
9. Kruna pidarta (kata keterangan)
10. Kruna Pituduh (kata seru) 1. kruna pateket (kata sandang)
kata ini berfungsi untuk menerangkan kata benda.....
contoh nya: I nyoman , Hyang widi, Ni nyoman
2. kruna aran (kata benda) ada 2 yaitu
a. Kruna Aran sekala (nyata),minakadi:meja, kursi
niki bola
b. Kruna Aran Niskala (abstrak),mungguing
cecirennyane:
-Nenten Katon,umpami: Sang Hyang
Widhi,Betara,Dewata,miwah sane siosan.
-Kwangun antuk pangater pa,umpami:
pabaang,pajalan,palaib,panamiu,miwah sane siosan.
-Kawangun antuk pangater pa ,miwah pangiring an,umpami:
pasucian,pasayuban,miwah sane siosan.
3. Kruna Kria (kata kerja):
Inggih punika : kruna sane nyinahang ngelaksanayang karya. Kruna punika kapalih dados kakalih,inggih punika:
Inggih punika : kruna sane nyinahang ngelaksanayang karya. Kruna punika kapalih dados kakalih,inggih punika:
a. Kruna kria Lumaksana (kata kerja aktif)
b. Kruna Kria Linaksana (kata kerja pasif)
Ceciren kruna Kria punika:
Ceciren kruna Kria punika:
a. Kruna Kria Lumaksana,Kacihnayang antuk: seselan
"um",umpami:
Ida Sang Prabu Yudistira "tumedun" ka
payudan.
Panjake sami "sumuyug" ngaturang bakti.
b. Kruna Kria Linaksana,kacihnayang antuk seselan
"in" ,umpami:
Sane "inucap",mawasta sekar alit.
wus "sinurat" ring rahina Buda Kliwon
Dungulan.
Lianan Ring punika,Kruna kria taler:
a. Kruna aran sane kapolahang dados kruna kria,umpami: gambar kapolahang dados ngambar,baca kapolahang dados maca,jemak kapolahang dados nyemak,miwah sane siosan.
b. Nyinahang karya,umpami: ngambar,ngarit,majangkut,mapalalian,magendingan,malayangan,ngejuk,nyampar,nyemak,miwah sane siosan
c. Kaanggen nyinahang pituduh,umpami: tegul!, jemak!,rebut!,ajak!, antiang!, depang!,miwah sane siosan.
4. Kruna Kahanan (kata sifat/keadaan):
Kruna kahanan wantah kruna sane nyinahang kawentenan wiadin sasolahan : jadma,buron wiadin barang. Kruna kahanan puniki katah dados linging lengkara (obyek kalimat) umpami: Ni Sari pragat pules dogen kanti muane semug. Taler dados keterangan kruna aran,umpami: Ni Sari jegeg pesan. Miwah sane siosan.
c. Kruna Wilangan Undangan (tingkatan) :
Lianan Ring punika,Kruna kria taler:
a. Kruna aran sane kapolahang dados kruna kria,umpami: gambar kapolahang dados ngambar,baca kapolahang dados maca,jemak kapolahang dados nyemak,miwah sane siosan.
b. Nyinahang karya,umpami: ngambar,ngarit,majangkut,mapalalian,magendingan,malayangan,ngejuk,nyampar,nyemak,miwah sane siosan
c. Kaanggen nyinahang pituduh,umpami: tegul!, jemak!,rebut!,ajak!, antiang!, depang!,miwah sane siosan.
4. Kruna Kahanan (kata sifat/keadaan):
Kruna kahanan wantah kruna sane nyinahang kawentenan wiadin sasolahan : jadma,buron wiadin barang. Kruna kahanan puniki katah dados linging lengkara (obyek kalimat) umpami: Ni Sari pragat pules dogen kanti muane semug. Taler dados keterangan kruna aran,umpami: Ni Sari jegeg pesan. Miwah sane siosan.
c. Kruna Wilangan Undangan (tingkatan) :
-Polih pengater “ka†upaminipun : kasa
(kapratama-pertama = permulaan), kadasa (kaping dasa – ka sepuluh), msll.
-Ngangge ping, upaminipun : ping kuda-kuda, ping pat,
ping pindo (nenten ping dua), msll.
6. Kruna Pangentos (kata ganti) : Geginan Kruna Pangentos :
6. Kruna Pangentos (kata ganti) : Geginan Kruna Pangentos :
a. Dados pangentos barang (sebagai ganti benda)
b. Dados panuduh barang (sebagai penunjuk benda)
a. Pangentos Barang utawi Pangentos Jadma , Upaminipun :
a. Pangentos Barang utawi Pangentos Jadma , Upaminipun :
-Pangentos ring Basa Bali Alus Singgih (ring sang
kasinggihang), sekadi : I Ratu, Cokoridewa, i Dewa, msll.
-Pangentos ring Basa Bali Alus Mider (kangkat
ngamunggahang miwah neduhang), makadi : Dane
-Pangentos ring Basa Bali Alus Sor (ngasorang raga),
upami : Ipun, titiang, tiang.
Mangda mateges makueh, wewehin antuk sareng sami.
Pidabdab sane seosan kadi asapuniki :
Mangda mateges makueh, wewehin antuk sareng sami.
Pidabdab sane seosan kadi asapuniki :
-Pangentos jadma kapratama (kata ganti orang I) .
Upami : Titiang, tiang, icang, wake, bena, kola, kai, ace, gelah, msll.
-Pangentos jadma kaping kalih : I Ratu, Cokoridewa,
jerone, I Dewa, Ida, Ragane, Cai, Nyai, Nani, Iba, Siga, msll.
*Kruna Basa Bali Nganutin Wangunnyane
*Kruna Basa Bali Nganutin Wangunnyane
Manut ring Wangunnyane kruna basa Bali kaepah dados limang soroh luirnyane:
1. Kruna Lingga
Inggih punika: Kruna sanedurung polih wewehan (Pangater, Pangiring, Miwah Seselan)
Conto: jalan, jagur, laib, tulung, tresna, msl.
2. Kruna Tiron
Inggih punika: Kruna sane sampun poih wewehan (Pangater, Pangiring, miwah Seselan)
- Pangater : (a-, ma-, su-, ka-, pa-, pati-, pari-, maka-, saka-, kuma-, sa-, pa-, pi-, dur-, swa-)
Conto: aukud, majalan, sudharma, kaejuk, pajalan, patigrepe, makadadua, sakabesik, kumalipan,
sasampun, pitresna, pajalan, durlaba, swabawa)
- Pangiring : ( -a, -e, -ne, -ang, -in, -an, -n, -wan, -nyane )
Conto: alapa, bastise, memene, ngadepang, tulisin, menekan, bapan tiange, dharmawan,
pangiringnyane.
- Seselan : ( -in-, -um-, -el-, -er- )
Conto: sinurat, sumaur, telapak, gerigi
3. Kruna Polah
Inggih punika: kruna sane sampun polih pangater anusuara ( ny-, m-, n-, ng-)
Conto:
- Sampat = Nyampat
- Sinduk = Nyinduk
- Paca = Maca
- Pancing = Mancing
- Tulis = Nulis
- Tundik = Nundik
- Kandik = Ngandik
- Kajang = Ngajang
- Msl.
4. Kruna Dwi Lingga
Inggih punika: kruna lingga sane kapingkalihan
Kruna Dwi Lingga malih kapalih dados 5 soroh luirnyane:
a. Kruna Dwi Sama Lingga
Inggih punika: kruna lingga sane kaucap pingkalih.
Conto: gede-gede, mokoh-mokoh, alit-alit, msl.
b. Kruna Dwi Samatra Lingga
Inggih punika: kruna lingga sane kaucap ping kalih, nanging ucapan sane ping kalih mauwah.
Conto: kitak-kituk, tundak-tundik, delak-delik, dengak-dengok,msl.
c. Kruna Dwi Maya Lingga
Inggih punika: kruna lingga sane kaucap apisan nenten prasida ngawetuang arti, nanging yening
kaucap ping kalih wawu prasida madrebe arti.
Conto: kapu-kapu, kunang-kunang, kupu-kupu, ogoh-ogoh, msl.
d. Kruna Dwi Purwa Lingga
Ingih punika: kruna lingga sane kecape ring ajeng kapingkalihang.
Conto: sesate, sesari, sesajen, dedalu, msl.
e. Kruna Dwi Wesana Lingga
Inggih punika:kruna lingga sane kecape ring ungkur kapingkalihan tur kadulurin antuk pangater
(paka-).
Conto: pakateltel, pakenyitnyit, pakecorcor, msl.
5. Kruna Satma/Kata Majemuk (kruna Dwi Bina Eka Sruti)
Inggih punika:angkepan kalih kruna sane ngawetuang arti asiki
Kruna satma kapalih dados kalih soroh luirnyane:
a. Kruna Satma Sepadan (Setara)
· Kruna Satma Nyihnayang Matungkalik
Conto: meme bapa, cerik kelih, luh muani, tegeh endep, selem putih, matah lebeng, bah bangun,
lemah peteng, kemu mai, kaja kelod.
· Kruna Satma Ngerasang Arti
Conto: joh sawat, selem denges, peteng dedet, nyunyur manis, langsing lanjar, tegeh ngalik, pait
makilit, putih ngempur, manis melenyad, msl.
b. Kruna Satma Tan Sepadan (Tak Setara)
Conto: biu batu, tiing ampel, kesela sawi, jebu garum, katik cengkeh, papah biu, nyuh gading, msl.
sekian tentang "kata" dalam bahasa balii
matur suksma~
Napi contoh lengkara nyampat
BalasHapusTegakin kapolahang dadi?
BalasHapusHarrah's Casino Chester, PA - MapyRO
BalasHapus777 Harrah's Chester 부천 출장마사지 Casino Parkway Chester, PA, USA. Directions · 영천 출장샵 (570) 238-7777. Call Now · More Info. Hours, Accepts 상주 출장샵 Credit Cards, Attire, Wi-Fi. Rating: 하남 출장샵 4 · 성남 출장샵 1 vote · Price range: $$